Verschoningsrecht voor getuigen: een schoon geweten

Er wordt aangebeld. U doet open en tot uw schrik staat er een deurwaarder voor uw deur: u wordt opgeroepen om een getuigenverklaring af te leggen. Het gaat over een recent verkeersongeluk waarbij uw zoon als bestuurder betrokken was. U was als bijrijder getuige van het ongeval. Bij het ongeval heeft de wederpartij letselschade opgelopen en de wederpartij heeft een rechtszaak aangespannen.

Het zit u niet lekker dat u verplicht voor de rechter een getuigenverklaring moet afleggen, omdat u bang bent dat u daarmee de zaak van uw zoon in gevaar brengt. Wat moet u doen?

Afleggen getuigenverklaring verplicht?

In Nederland bestaat de algemene verplichting om een getuigenverklaring af te leggen na oproeping door een rechter. Deze plicht staat in het teken van de waarheidsvinding, waaraan veel belang wordt gehecht in de rechtspraak. Ook beschermt de getuigenverklaring de belangen van de partij die een verzoek tot getuigenverklaring heeft ingediend.

Meineed bij valse verklaring

De getuigenverklaring wordt onder ede of belofte afgelegd: daarmee belooft de getuige dat hij de waarheid zal spreken. Als de getuige opzettelijk niet de waarheid vertelt terwijl hij onder ede staat, pleegt hij het strafbare feit meineed.

Afzien van getuigenverklaring dankzij het verschoningsrecht

Op de plicht tot het afleggen van een getuigenverklaring bestaat een uitzondering: het verschoningsrecht (art. 165 Rv). Als de getuige succesvol een beroep doet op het verschoningsrecht, hoeft hij niet te getuigen. Er blijft sprake van een verschijningsplicht, maar de getuige hoeft niet te spreken.

Het verschoningsrecht kan worden ingeroepen door:

• een (ex-)echtgenoot of (ex-)geregistreerd partner van de procespartij (lid 1);
• familie van de procespartij, zoals ouders of kinderen en broers of zussen (lid 2a);
• een functioneel verschoningsgerechtigde: dit is een persoon met een beroepsgeheim, bijvoorbeeld een advocaat of een arts (lid 2b); en
• een persoon die door het afleggen van de verklaring een strafbaar feit bekent en daardoor strafrechtelijk kan worden vervolgd (lid 3). Dit geldt ook als de persoon een getuigenverklaring aflegt waardoor een (ex)-echtgenoot of partner, of een bloed- of aanverwant in eerste, tweede of derde graad strafrechtelijk vervolgd kan worden.

Verschoningsrecht kan ook worden doorbroken

Soms is een beroep op het verschoningsrecht niet voldoende. Het verschoningsrecht wordt dan ‘doorbroken’. Dit kan volgens de Hoge Raad alleen in zeer uitzonderlijke situatie, waarin het belang van de waarheidsvinding boven het belang van het beroepsgeheim gaat.

Hiervoor wordt naar verschillende omstandigheden gekeken, zoals:

• of de wederpartij de gegevens waarover moet worden getuigd ook op een andere manier in handen kan krijgen;
• de aard, de omvang en de context waarover wordt getuigd;
• het belang van de zaak; en
• of degene die een beroep doet op het verschoningsrecht zelf verdacht wordt van een ernstig strafbaar feit.

Ferme Letselschade Advocaten

De ervaren letselschadespecialisten van Ferme Letselschade Advocaten hebben kunnen slachtoffers van een ongeval bijstaan in het verhalen van hun schade. Bent benieuwd naar wat wij voor u kunnen betekenen? Neem dan gerust en geheel vrijblijvend contact met ons op.